ترخیص کالا چیست؟
ترخیص کالا به فرآیند رسمی و قانونی گفته می‌شود که طی آن کالاها از گمرک آزاد می‌شوند و به واردکنندگان یا صادرکنندگان تحویل داده می‌شوند. این فرآیند شامل مراحل مختلفی مانند ثبت سفارش، ارائه مدارک لازم، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و دریافت مجوزهای مربوط به ورود یا خروج کالا است. هدف اصلی از عملیات ترخیص، اطمینان از رعایت قوانین گمرکی و پرداخت هزینه‌های مربوطه است.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
ترخیص گمرکی یک فرآیند پیچیده است که طی آن کالاها برای ورود به بازار داخلی یا خروج از کشور باید تحت بررسی و ارزیابی قرار گیرند. این فرآیند به شرح زیر است:
- ثبت سفارش و تکمیل مدارک: ابتدا واردکننده یا صادرکننده باید مدارک لازم را به گمرک ارائه دهد و سفارش خود را ثبت کند.
- ارزیابی کالا: گمرک کالاها را از نظر نوع، مقدار و ارزش بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که مطابق با اسناد ارائه شده هستند.
- پرداخت هزینه‌ها: شامل حقوق گمرکی، مالیات‌ها و سایر هزینه‌های مرتبط است.
- اخذ مجوزهای لازم: بسته به نوع کالا، ممکن است نیاز به مجوزهای خاصی از نهادهای مختلف وجود داشته باشد.
- تأیید نهایی و بارگیری: پس از تأیید کارشناسان گمرک و پرداخت تمامی هزینه‌ها، کالا آماده ترخیص می‌شود.
اهمیت عملیات ترخیص گمرکی
عملیات ترخیص گمرکی نقشی حیاتی در زنجیره تأمین کالاها ایفا می‌کند. این فرآیند به تأمین‌کنندگان و تجار کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که کالاهای آنها به‌طور قانونی وارد یا خارج می‌شوند و از واردات یا صادرات غیرقانونی و قاچاق جلوگیری می‌شود. علاوه بر این، ترخیص گمرکی به کنترل ورود و خروج ارز نیز کمک می‌کند و در بهبود مدیریت تجاری تأثیرگذار است.
چرا باید از یک ترخیص کار استفاده کرد؟
به دلیل پیچیدگی‌های قوانین گمرکی و تغییرات مداوم آیین‌نامه‌ها، انجام عملیات ترخیص گمرکی به تخصص و تجربه بالایی نیاز دارد. یک ترخیص کار با مجوز رسمی، به نمایندگی از طرف واردکننده یا صادرکننده، این فرآیند را مدیریت می‌کند. ترخیص کار، که به آن “حق‌العمل کار” نیز گفته می‌شود، با تسلط بر مقررات گمرکی و مراحل اداری، می‌تواند به سرعت و به شکل بهینه کالاها را از گمرک ترخیص کند و از تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری کند.
نکات مهم در فرآیند ترخیص گمرکی
- آگاهی از تغییرات قوانین: قوانین و مقررات گمرکی همیشه در حال تغییر هستند و بازرگانان باید از آخرین تغییرات اطلاع داشته باشند تا در فرآیند ترخیص دچار مشکل نشوند.
- مدارک کامل و دقیق: داشتن مدارک کامل و معتبر یکی از ضروری‌ترین مراحل برای تسهیل عملیات ترخیص کالا است.
- بررسی صحیح کالاها: ارزیابی دقیق کالاها توسط گمرک، اهمیت زیادی دارد تا از بروز مشکلاتی مانند پرداخت‌های اضافی یا تأخیر در تحویل جلوگیری شود.
مراحل ترخیص کالا چیست؟
ترخیص کالا شامل مراحل مختلفی است که برای ورود یا صدور کالا ممکن است این مراحل تغییر کند. در این قسمت به طور کلی این مراحل را بیان می‌کنیم؛ به منظور اطلاع از جزئیات دقیقتر می‌توانید از کارشناسان با تجربه ما در GTG نیز کمک بگیرید.
مراحل ترخیص کالا از گمرک شامل تهیه و تکمیل اسناد ذیل است:
- دریافت ترخیصیه و قبض انبار
- دور اظهاری از طریق سیستم EPL
- پرینت اظهارنامه (دریافت کوتاژ و تعیین مسیر)
- ارزیابی کالا
- اخذ مجوزهای لازم مثل استاندارد، آزمایشگاه و…
- کارشناسی کالا توسط کارشناسان مجازی گمرک
- صندوق و پرداخت هزینه‌ها
- دریافت مجوز بارگیری و تسویه انبارداری
- اعلام بار و ارسال کالا به درب خروج گمرک
- خروج کالا از گمرک به انبار استریپ یا انبار صاحب کالا
مراحل ترخیص کالا
در ادامه، ۱۰ مرحله اصلی ترخیص کالا به طور کامل‌تر توضیح داده شده است:
مرحله اول: دریافت ترخیصیه و قبض انبار
اولین مرحله در فرآیند ترخیص کالا، دریافت ترخیصیه و قبض انبار است. ترخیصیه یک سند مهم است که توسط شرکت حمل و نقل یا نماینده حمل و نقل به واردکننده داده می شود و نشان دهنده این است که وارد کننده مجاز به دریافت کالا از انبار گمرک است. قبض انبار نیز سندی است که نشان دهنده تحویل کالا به انبار گمرک بوده و در آن اطلاعاتی نظیر وزن، تعداد بسته‌ها و محل نگهداری کالا ذکر شده است. این اسناد برای شروع مراحل ترخیص ضروری هستند و بدون آنها امکان پیشبرد فرآیند وجود ندارد.
مرحله دوم: دور اظهاری از طریق سیستم EPL
پس از دریافت ترخیصیه و قبض انبار، مرحله بعدی دور اظهاری کالا از طریق سیستم EPL (Electronic Port Logistics) است. در این مرحله، اطلاعات کالا به صورت الکترونیکی در سامانه EPL ثبت می‌شود. این اطلاعات شامل نوع کالا، ارزش آن، تعداد و سایر مشخصات مرتبط است. دور اظهاری از طریق EPL به کاهش زمان و هزینه های ترخیص کمک می کند و امکان پیگیری آنلاین فرآیند ترخیص را برای واردکننده فراهم می سازد.
مرحله سوم: پرینت اظهارنامه (دریافت کوتاژ و تعیین مسیر)
بعد از تکمیل دور اظهاری، نوبت به پرینت اظهارنامه و دریافت کوتاژ می رسد. کوتاژ یک شماره اختصاصی است که به اظهارنامه اختصاص داده می شود و برای پیگیری مراحل بعدی ترخیص مورد استفاده قرار می گیرد. پس از دریافت کوتاژ، مسیر ترخیص کالا نیز تعیین می شود. مسیرهای ترخیص شامل مسیر سبز، زرد و قرمز است که هر یک نشان دهنده سطح ارزیابی مورد نیاز برای کالا هستند. در مسیر سبز، کالا بدون ارزیابی فیزیکی ترخیص می‌شود، در حالی که در مسیر زرد و قرمز نیاز به ارزیابی دقیقتر است.
مرحله چهارم: ارزیابی کالا
در این مرحله، ارزیابی کالا توسط ماموران گمرک انجام می شود. این ارزیابی ممکن است به صورت فیزیکی یا اسنادی باشد. هدف از این ارزیابی، بررسی مطابقت اطلاعات اظهار شده با کالاهای واقعی است. در صورتی که کالا به درستی اظهار شده باشد و تمامی مدارک مورد نیاز فراهم شده باشد، فرآیند ارزیابی به سرعت انجام می شود. اما در صورت وجود هرگونه ناهماهنگی یا نقص در مدارک، ممکن است این مرحله به طول بیانجامد و حتی به ارزیابی مجدد کالا منجر شود.
مرحله پنجم: اخذ مجوزهای لازم مثل استاندارد، آزمایشگاه و…
برای برخی کالاها، علاوه بر ارزیابی توسط گمرک، نیاز به اخذ مجوزهای خاصی از سازمان‌های دیگر نیز وجود دارد. این مجوزها ممکن است شامل گواهی استاندارد، تأییدیه آزمایشگاه و سایر مجوزهای مرتبط با سلامت، ایمنی یا محیط زیست باشد. بسته به نوع کالا و کشور واردکننده، ممکن است نیاز به اخذ یک یا چند مجوز خاص باشد که عدم دریافت آنها می تواند فرآیند ترخیص را متوقف کند. بنابراین، واردکنندگان باید پیش از اقدام به ترخیص، از نیاز به اخذ مجوزهای خاص آگاهی داشته باشند و اقدامات لازم را انجام دهند.
مرحله ششم: کارشناسی کالا توسط کارشناسان مجازی گمرک
در این مرحله، کارشناسان مجازی گمرک کالا را بررسی می‌کنند. این کارشناسان به صورت آنلاین و از راه دور به بررسی اظهارنامه و مدارک پیوست آن می‌پردازند و نظرات خود را اعلام می‌کنند. اگر مشکلی در مدارک یا اظهارنامه وجود نداشته باشد، کالا تایید می‌شود و وارد مرحله بعدی می‌شود. در غیر این صورت، ممکن است نیاز به ارائه مدارک تکمیلی یا اصلاح اظهارنامه باشد. این مرحله به تسریع فرآیند ترخیص و کاهش هزینه‌های مرتبط با ارزیابی حضوری کمک می کند.
مرحله هفتم: صندوق و پرداخت هزینه‌ها
پس از تایید نهایی کالا، نوبت به پرداخت هزینه های گمرکی و سایر عوارض مربوطه می رسد. این هزینه ها شامل حقوق گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده، عوارض خاص و سایر هزینه های مربوط به ترخیص کالا است. تمامی این مبالغ باید به صندوق گمرک واریز شود و رسید پرداخت برای ادامه فرآیند ترخیص ارائه شود. پرداخت به موقع و کامل این هزینه ها از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که هرگونه تاخیر در این مرحله می تواند به افزایش هزینه های نگهداری کالا در انبار گمرک منجر شود.
مرحله هشتم: دریافت مجوز بارگیری و تسویه انبارداری
پس از پرداخت هزینه ها، مجوز بارگیری کالا از انبار گمرک صادر می شود. این مجوز نشان‌دهنده این است که کالا آماده بارگیری و خروج از انبار گمرک است. همچنین در این مرحله، هزینه‌های انبارداری کالا نیز تسویه می شود. هزینه های انبارداری بسته به مدت زمان نگهداری کالا در انبار و نوع کالا متفاوت است. تسویه این هزینه‌ها برای دریافت نهایی کالا و خروج آن از انبار گمرک ضروری است.
مرحله نهم: اعلام بار و ارسال کالا به درب خروج گمرک
در این مرحله، کالا به درب خروج گمرک منتقل می شود. اعلام بار به معنی آماده‌سازی کالا برای خروج از گمرک و ارسال آن به مقصد نهایی است. در این مرحله، تمامی مدارک لازم برای خروج کالا آماده و به مسئولین درب خروج ارائه می‌شود. مسئولین گمرک درب خروج نیز پس از بررسی مدارک و مطابقت آنها با کالا، اجازه خروج را صادر می کنند. این مرحله نیازمند دقت بالا و همکاری نزدیک بین واردکننده و مسئولین گمرک است.
مرحله دهم: خروج کالا از گمرک به انبار استریپ یا انبار صاحب کالا
آخرین مرحله در فرآیند ترخیص کالا، خروج نهایی کالا از گمرک و انتقال آن به انبار استریپ یا انبار صاحب کالا است. انبار استریپ معمولاً محلی است که کالاها پس از خروج از گمرک به آنجا منتقل می شوند و برای تحویل به صاحب کالا آماده می شوند. این مرحله شامل بارگیری کالا به وسایل حمل‌ونقل مورد نظر و ارسال آن به مقصد نهایی است. پس از تکمیل این مرحله، فرآیند ترخیص کالا به پایان می‌رسد و کالا در اختیار واردکننده قرار می گیرد.
این مراحل به وضوح نشان می دهد که فرآیند ترخیص کالا نیازمند دقت و هماهنگی بالا بین واردکننده و مقامات گمرکی است. رعایت تمامی قوانین و مقررات گمرکی و آشنایی با تمامی مراحل ترخیص می‌تواند به کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با واردات کالا کمک کند
حساسیت‌ها و پیچیدگی‌های ترخیص کالا چیست؟
ترخیص کالا از گمرک روند پیچیده‌ای است و نیازمند اطلاعات لازم و به روز است. این مهم نیازمند اطلاعات دقیق از قوانین گمرک است، قوانینی که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور و تحریم‌ها مدام در حال تغییر هستند.
با توجه به ورود یا صدور کالا، مراحل ترخیص کالا و تشریفات گمرکی متفاوت بوده و اسناد مورد نیاز برای هر کدام متفاوت است.
مجوزهای مربوط به ترخیص کالای وارداتی
هنگام واردات کالا، همه کالاها و تعرفه‌های مربوط به آنها گروه بندی شده‌اند که این گروه‌ها در حال حاضر به گروه کالایی ۱ و ۲ و ۴ اطلاق می‌شوند.
اخذ مجوزات لازم برای کالاهای وارداتی متفاوت است. همچنین واردات بسیاری از محصولات نیازمند اخذ مجوز از برخی ارگان‌های دولتی است؛ مثلا جهت واردات جو دامی نیازمند اخذ مجوز از وزارت صنعت و معدن و تجارت، دفتر تخصیص ارز و دامپزشکی ایران است.
انواع کالاهای وارداتی :
کالاهای مجاز وارداتی، مشروط وارداتی و ممنوع وارداتی
مجوزهای مربوط به ترخیص کالا از گمرک چیست؟
هنگام صادرات کالا، کالاها به سه گروه مختلف مجاز صادراتی، مشروط صادراتی و ممنوع صادراتی تقسیم می‌شوند. جهت ترخیص کالا، اخذ مجوزات لازم برای هر گروه از کالاهای صادراتی متفاوت است. همچنین صادرات برخی از محصولات نیازمند اخذ مجوز از برخی ارگان‌های دولتی است؛ مثلا جهت صادرات فلز قراضه نیازمند اخذ مجوز از سازمان انرژی اتمی ایران است.
تعیین انواع مسیر
در فرآیند ترخیص کالا از گمرک، کنترل‌هایی توسط کارشناسان گمرک صورت می‌پذیرد که طبق قوانین گمرک در سه مسیر سبز، زرد و قرمز قرار میگیرد.
در تعیین مسیرهای گمرک، عواملی که اظهارنامه را در مسیرهای مختلف قرار می‌دهند شامل موارد زیر هستند:
- تعرفه کالا یا همان hs code
- وضعیت کالا (نو یا مستعمل بودن کالا)
- تولیدی بودن یا بازرگانی بودن
- سابقه داشتن در واردات
- فعال اقتصادی بودن
- وضعیت مالیاتی
مسیر سبز
اسنادی که در مسیر سبز قرار می‌گیرند به صورت اجمالی بررسی می‌شوند. اظهارنامه‌هایی که در این مسیر قرار می‌گیرند، کمترین ریسک واردات را دارند و بدون ارزیابی اسنادی یا فیزیکی ترخیص می‌شوند. معمولا کالاهایی که مشمول استاندارد اجباری نیستند در این مسیر قرار می‌گیرند.
ارزیابی و کارشناسی اسناد در مسیر سبز به صورت مستقیم و یکجا در درب خروج گمرک انجام می‌شود.
معمولا در پروسه واردات، کار ترخیص اظهارنامه‌های سطح یک، طی یک ساعت انجام می‌شود.
عوامل موثری که اظهار نامه را در مسیر سبز قرار می‌دهند شامل:
- کارت‌های بازرگانی شرکت‌های تولیدی
- خوش حسابی مالیاتی
- عدم وجود دیسپانس و خلاف در اظهارنامه
مسیر زرد
اسناد اظهارنامه‌های موجود در مسیر زرد به دقت بررسی می‌شوند اما نیاز به ارزیابی فیزیکی ندارند. کالاهایی که نیازمند مجوزهای خاص نظیر مجوز وزارت بهداشت و یا مجوز سازمان استاندارد هستند، در این مسیر قرار می‌گیرند.
در مسیر زرد، تاخیر زمانی بر حسب روز محاسبه می‌گردد؛ همچنین کارشناسی، ممکن است نیازمند چند روز زمان باشد.
مسیر قرمز
اسناد اظهارنامه‌های قرار گرفته در این مسیر به دقت بررسی می‌گردد و بازرسی فیزیکی نیز صورت می‌پذیرد. همچنین در صورت نیاز، آزمایش‌های لازم نیز بر روی آن انجام می‌شود. به عبارتی کالا با ریسک بالا در این مسیر قرار میگیرد.
مسیر آبی
این مسیر در حال حاضر در ایران فعال نیست مگر در مواردی که کالا باید هر چه سریع‌تر ترخیص شود و حالت اضطراری وجود داشته باشد. معمولا رسیدگی به اسناد یا بازرسی این نوع کالاها پس از حمل آن تا انبار صاحب کالا صورت می‌پذیرد و به صورت حمل یکسره ترخیص می‌شوند.
در کلیه مسیرها ارزش کالای وارداتی و کالاهای مشابه در سوابق گمرک، بررسی و مقایسه می‌شود. معمولا افرادی که به تازگی کارت بازرگانی دریافت کرده‌اند در مسیر قرمز قرار خواهند گرفت. همچنین در برخی مواقع و به طور تصادفی، کالایی در مسیر سبز یا قرمز قرار میگیرد. البته این امکان وجود دارد که در هر مسیر، بنا به تشخیص کارشناس، نیاز به تغییر مسیر وجود داشته باشد.
مدارک لازم جهت ترخیص کالا چیست؟
- قبض انبار
- ترخیصیه
- قبض انبار الکترونیک
- کپی برابر اصل بارنامه شرکت حمل
- فاکتور تجاری
- پکینگ لیست
- گواهی مبدا
- ثبت سفارش
- پروفرما
- بیمه نامه
- گواهی بازرسی بانکی و در صورت نیاز گواهی‌های بازرسی مرتبط دیگر
- نامه خروج موقت کانتینر
- نامه کرایه حمل در صورت نیاز
- وکالت‌های مرتبط و احراز شده
- شناسه انبار صاحب کالا
- گواهی‌های مربوطه مثل گواهی بهداشت (در مورد کالاهای خوراکی و دارو)
- یوزر و پسورد ای پی ال صاحب کالا یا حق العمل کار و کدینگ شدن صاحب کالا در گمرک
- ارائه کد رهگیری بانک مرکزی
اظهارنامه گمرکی چیست؟
گمرک نقطه مرکزی و هسته فرایند واردات و صادرات کالا به شمار می‌رود. در تمامی کشورهای جهان کالاهای صادراتی و وارداتی در ابتدا و انتهای فرایند، به گمرک معرفی و مدتی در انبار گمرک نگهداری می‌شوند. پیش از بررسی مراحل ترخیص کالا بهتر است با اظهارنامه گمرکی به عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد آشنا شویم.
اظهارنامه کالا در حقیقت سندی است که طبق آن اطلاعات کالاهای وارداتی و صادراتی به گمرک اعلام می‌شود.
طبق ماده ۵۹ قانون گمرک کشور، ترخیص کالای صادراتی و وارداتی بر اساس قوانین گمرک، آئین‌نامه‌های اجرائی و اسنادی نظیر اظهارنامه گمرکی صورت خواهد پذیرفت. به بیان ساده‌تر هنگام ترخیص کالا از گمرک، ابتدا مشخصات محموله از روی اظهارنامه بررسی و در صورت تطبیق با اظهارات صاحب کالا مجوز ترخیص محموله صادر می‌شود. اما برای تهیه اظهارنامه گمرکی به چه مدارکی نیاز است؟ در بخش بعدی در این خصوص اطلاعات کامل تری در اختیار شما قرار داده خواهد شد.
مدارک مورد نیاز جهت اخذ اظهارنامه گمرکی
جهت اقدام برای اخذ اظهارنامه گمرکی تهیه مدارک زیر الزامی است. این مدارک باید توسط صاحب کالا و یا وکیل قانونی وی جهت ارائه به گمرک آماده شود.
- کپی کارت بازرگانی معتبر
- پیش فاکتور
- مجوزهای لازم از جمله گواهی بهداشت، استاندارد، انرژی اتمی و قرنطینه نباتی و…
- مجوز ثبت سفارش
- پروانه صادراتی
- بارنامه
- فاکتور یا سیاهه خرید
- اعلامیه تامین ارز
- لیست عدل بندی
- بیمه نامه
- پروانه بهره برداری
- ترخیصیه
- گواهی مبدا
- وکالت نامه رسمی
یکی از خدمات شرکت بازرگانی جی تی جی، مشاوره و تسهیل انجام امور گمرکی و اخذ مجوزات گمرکی در کمترین زمان ممکن است. همانطور که گفته شد اظهارنامه کالا یکی از مهم‌ترین اسناد گمرکی محسوب می‌شود. چنانچه در خصوص اخذ اظهارنامه گمرکی نیاز به کمک یا مشاوره دارید، با کارشناسان شرکت بازرگانی جی تی جی تماس بگیرید.
کوتاژ چیست؟
در آخرین مرحله ثبت اطلاعات اظهار کالای وارداتی و یا صادراتی، سامانه EPL بلافاصله اقدام به قفل کردن اظهارنامه می‌کند که اصطلاحا کوتاژ می‌کند. به مرحله ثبت اظهار نامه واردات یا صادرات کالا در گمرک کوتاژ می‌گویند.
گمرک یک شماره اختصاصی به اظهارنامه می‌دهد، به این شماره اختصاصی، سریال اظهارنامه یا شماره کوتاژ می‌گویند. این شماره برای هر اظهاری جداگانه و منحصر به فرد است و کارمندان گمرک، بار و محموله‌های وارداتی یا صادراتی را با نام کوتاژ می شناسند. هنگام اعتراض و یا شرکت در کمیسیون‌های گمرکی، نیازمند داشتن شماره کوتاژ هستید. همچنین شماره کوتاژ در اظهارنامه قرار داده می‌شود و می‌توانید از آنجا نیز به سریال کوتاژ دسترسی پیدا کنید. در تمامی مراحل ترخیص برای پیگیری فرآیند کار به شماره کوتاژ، که یک شماره هشت رقمی است نیاز دارید.
کاربردهای کوتاژ :
- هنگام بازبینی کالا بعد از خروج
- پیگیری صفر تا صد فرآیند ترخیص
- پیگیری مجوزها تا زمان حمل و خروج کالا
اظهارنامه صادراتی
Export Declaration یا اظهارنامه صادراتی یک نوع خاص از اظهارنامه گمرکی است که به طور خاص جهت صادرات کالا مورد استفاده قرار میگیرد. به همین دلیل شما برای صادرات کالا و نگهداری کالا در اماکن گمرک نیاز به ثبت و ارائه اظهارنامه صادراتی خواهید داشت. در غیر اینصورت با نداشتن اظهارنامه صادراتی هیچ یک از دو مورد بالا قابل انجام نخواهد بود.
چنانچه در خصوص اظهارنامه‌ی گمرکی، صادرات، واردات، ترخیص کالا از گمرک و دیگر موارد مرتبط با امور گمرکی سوالی دارید می‌توانید با کارشناسان شرکت بازرگانی جی تی جی تماس بگیرید. شرکت GTG پکیج کاملی از خدمات حوزه گمرک و تجارت بین‌الملل را برای شما فراهم کرده است.
تبادل اطلاعات گمرک و اخذ اطلاعات مربوط به ثبت سفارشات توسط سامانه گمرک EPL صورت میگیرد. این سامانه به همه بنادر کشور متصل شده و امکان مشاهده الکترونیکی بیجک‌های صادر شده در گمرک برای سازمان بنادر فراهم شده است. ایجاد بستر امن تبادل اطلاعات در سامانه ای پی ال، منجر به ایجاد بستر سالم برای انجام تشریفات گمرکی گردیده که شرایط کنترل و نظارت دقیق بر نحوه انجام تشریفات و صدور مجوزهای ورود و ترخیص کالا را فراهم کرده است. اگر جهت ثبت نام و یا استفاده از سامانه جامع امور گمرک با مشکلاتی روبرو هستید، کارشناسان با تجربه ما درشرکت بازرگانی GTG، با ارائه مشاوره و انجام کلیه امور بازرگانی، شما را یاری خواهند کرد.
ارائه‌ی اظهارنامه صادراتی، پیش نیاز ترخیص کالا در فرایند صادرات است. جهت ارائه‌ی اظهارنامه کالای صادراتی باید از طریق سامانه EPL گمرک به آدرس irica.gov.ir اقدام نمایید. در فرایند تکمیل اظهارنامه صادراتی، متقاضی صادرات باید اطلاعات دقیق کالاهای صادراتی را طبق کدهای مندرج در سند واحد اداری s.a.d در سامانه ثبت کند.
در حقیقت صادرکننده اطلاعات، ارزش و میزان کالا را محاسبه کرده و در اظهارنامه صادراتی ثبت می‌نماید. پس از ثبت، ارسال اطلاعات اظهارنامه صادراتی، تایید ارزیاب و کارشناس مربوطه و طی شدن مراحل قانونی، مجوز ترخیص کالای صادراتی انجام خواهد شد.
حمل یکسره به چه معناست؟
به عبارت ساده حمل یکسره در فرآیند ترخیص کالا به معنای ورود و تحویل کالا بدون تخلیه و تحویل کالا در گمرک ورودی است. در حقیقت طبق قانون واردات Inward Transit ورود کالا به کشور و انتقال آن به گمرک مقصد یا انبار واردکننده، بدون تخلیه و تحویل در گمرک ورودی است. لازم به ذکر است که در قانون جدید امور گمرکی، حمل یکسره یک رویه گمرکی به شمار نمی‌رود.
تفاوت حمل یکسره و ترانزیت داخلی
به طور کلی در فرآیند ترخیص کالا از گمرک، ترانزیت داخلی عبارت است از انتقال کالای کمرگ نشده بین دو گمرک داخلی در یک کشور، اما تفاوت ترانزیت داخلی با حمل یک سره چیست؟
در انتقال به صورت حمل یکسره، کالا پس از خروج از کمرگ مبدا باید به همان حالت در گمرک مقصد یا انبار واردکننده که در بارنامه ذکر شده است، تخلیه و تحویل داده شود. به همین دلیل کالا در گمرک ورودی به کشور مقصد، تخلیه و با صدور پروانه ترانزیت داخلی یا با بررسی دفترچه، به گمرک مقصد یا انبار واردکننده حمل یکسره خواهد شد. در حالی که در ترانزیت داخلی کالا در گمرک ورودی تخلیه و برای آن قبض انبار صادر می‌شود و برای انتقال به گمرک مقصد لازم است صاحب کالا به گمرک ورودی مراجعه و مراحل اداری ترانزیت داخلی را انجام دهد.
اظهار نامه حمل یکسره
به طور معمول در روش حمل یکسره و ترانزیت داخلی، فرآیند ترانزیت کالا با استفاده از دفترچه TIR انجام می‌شود. اما در برخی موارد برای انتقال به صورت حمل یکسره نیاز به تقاضای فرم اظهارنامه ترانزیت داخلی و انجام تشریفات اداری است.
حمل و نقل یکسره مناسب چه نوع کالاهایی است؟
با توجه به ماهیت حمل یکسره، این روش جهت کالاهایی که تجهیزات لازم برای نگه داری آنها در گمرک وجود ندارد بسیار مناسب است. به عنوان مثال کالاهای فاسد شدنی یا کالاهای آسیب پذیر که ممکن است در فرآیند انبارداری صدمه ببینند. از این دسته کالاها می‌توان به اقلام خوراکی، کالاهای شکستنی و مانند آن اشاره کرد.
مهم‌ترین مزیت حمل یکسره کالا
همانطور که از توضیحات بالا قابل استناد است، حمل یکسره با کاهش تشریفات اداری، صرفه‌جویی در وقت با کاهش عملیات تخلیه و بارگیری مجدد و تسریع فرآیند ترانزیت، موجب تسهیل فرآیند صادرات و واردات خواهد شد. مزیتی که با استفاده از آن در تمامی گمرکات کشور به ویژه گمرکات مرتبط با کشورهای همسایه و هم مرز نظیر عراق می‌توان به توسعه صادرات کمک کرد.
زیرساخت‌های مورد نیاز حمل یکسره
اما سازمان گمرکات کشور جهت تحقق حمل یکسره به چه زیرساخت‌هایی نیاز خواهد داشت؟ با تحقیق و بررسی‌های انجام شده موارد زیر مهم‌ترین زیرساخت‌های مورد نیاز تحقق حمل یکسره و تسهیل فرآیند صادرات و واردات است:
۱ . تکمیل و توسعه زیر ساخت‌های مورد نیاز سیستم ریلی کشور
۲ . بازنگری و تسهیل فرآیند ترخیص کالا
۳ . حضور شرکت‌های خصوصی و سرمایه‌گذاری در حوزه ترانزیت کالا
هزینه‌های ترخیص کالا
همانطور که گفتیم، ترخیص کالا نیازمند مجوزهای لازم برای هر گروه است. واردات و صادرات شامل دو روش قطعی و موقت می‌شود که هزینه ترخیص هر کدام با دیگری متفاوت است. در صادرات قطعی هزینه‌های بارگیری، تخلیه، انجام آزمایش و تعرفه پرداخت می‌گردد. در صادرات موقت بازرگانان از پرداخت برخی هزینه‌ها مانند حقوق گمرکی یا سود بازرگانی معاف هستند.
هزینه‌های ترخیص کالا در گمرک:
هزینه‌های ترخیص کالا در گمرک از صاحب کالا یا نماینده آن، در هنگام ترخیص دریافت می‌گردد. این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:
- وزارت راه
- انبارداری
- دموراژ
- عملیات بندری
- تی اچ سی (THC)
- حقوق و عوارض گمرکی
- استاندارد و آزمایشگاه
- استریپ و حمل داخلی کالا
همچنین برخی هزینه‌ها شامل هزینه‌های اضافی هستند مثل بیش بود ارزش، کسر تخلیه و تفاوت تعرفه. در ادامه هرکدام از این موارد را به طور مختصر شرح خواهیم داد.
تفاوت حق العمل کار گمرک با ترخیص کار
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های حق العمل کار با ترخیص کار، موضوعات مربوط به مجوزها و پروانه کاری است. حق العمل کار رسمی گمرک این اختیار را دارد که به نمایندگی از یک شرکت یا یک شخص، مراحل ترخیص را انجام دهد و در قبال آن هزینه دریافت کند. اما ترخیص کار با توجه به وکالتی که از طرف صاحب کالا دارد، قادر به انجام تمام مراحل ترخیص کالا است. به بیان دیگر ترخیص کار نماینده صاحب کالا محسوب می‌شود و می‌تواند تمامی کارها را در غیاب او انجام دهد. این قضیه در مورد حق العمل کار گمرک متفاوت است. در واقع حق العمل کار گمرک از طرف صاحب کالا وکالتی ندارد و فقط کارهای مربوط به ترخیص را انجام می‌دهد.
یکی دیگر از تفاوت‌های ترخیص کار با حق العمل کار این است که ترخیص کار هیچ مسئولیتی در قبال بدهی و اقدامات صاحب کالا ندارد ولی حق العمل کار گمرک نماینده غیر مستقیم صاحب کالا است و مسئولیت‌های مربوطه را بر عهده دارد.
بیش بود ارزش
برخی بازرگانان به منظور دریافت بیشتر ارز، کالای خود را با قیمتی بالاتر اظهار می‌کنند. بنابراین طبق نظر کارشناس گمرک برخی واردکنندگان با بیش بود ارزش روبرو می‌شوند و اگر مدارک کافی جهت اثبات ارزش خود نداشته باشند، رفع تعهد آنها در بانک دچار مشکل شده و در صورت تایید بانک مرکزی ملزم به بازگرداندن میزان ارز اضافی هستند.
به منظور عدم مواجه شدن با بیش بود ارزش، پیشنهاد می‌شود پیش از ثبت سفارش، ارزش کالای خود را با سوابق موجود در گمرک مقایسه کرده و در صورت بیشتر بودن ارزش آنها، مدارکی از قبیل کاتالوگ، آنالیز خاص، اینویس مورد تایید سفارت و سایت معتبر فروشنده را جهت اثبات ارزش خرید آنها فراهم کنید.
کسر تخلیه
در بسیاری از موارد مخصوصا کالاهایی که ارزش‌گذاری آنها بر اساس وزن است، هنگام باسکول بار در محوطه درب خروج گمرک، با تفاوت وزن (معمولا با کاهش وزن) روبرو می‌شوند. با توجه به بخش‌نامه بانک مرکزی، این تلورانس تا حداکثر ۳ درصد قابل قبول است و بیشتر از آن، وارد کننده باید جریمه پرداخت کند. بازرگانان باید به روش اعلامی عمل کرده تا با کمترین تلورانس وزنی روبرو شوند.
تفاوت تعرفه
بسیاری از واردکنندگان با موضوع تفاوت تعرفه هنگام اظهار کالا در گمرک روبرو می‌شوند بدین صورت که تعرفه اظهاری آنها با نظر کارشناس گمرک متفاوت بوده و مشکلاتی از جمله هزینه‌های سنگین جریمه، تفاوت ماخذ گمرکی و معطلی بار در گمرک برای وارد کننده ایجاد می‌کند.
بنابراین توصیه می‌شود قبل از دریافت مجوز ورود، با مشورت شرکت‌های خدمات بازرگانی و جستجو در سایت گمرک، تعرفه صحیح کالای خود را یافته و به اخذ مجوز ورود اقدام کنید. در صورتی که همچنان قادر به یافتن تعرفه صحیح کالای خود نیستید، می‌توانید با مراجعه به گمرک ایران از کارشناسان واردات راهنمایی بگیرید.
ترخیص کالا از گمرک بدون ثبت سفارش
مطابق قوانین گمرکی، جهت واردات کالا باید ثبت سفارش انجام شود؛ اما برای برخی کالاها نیازی به ثبت سفارش نیست. این کالاها به شرح زیر هستند:
- کالاهای مورد نیاز خانواده‌های مرزنشین و شرکت‌های تعاونی آنها، ملوانان و کارکنان شناورها طبق فهرست مذکور در آئین نامه مقررات و واردات و صادرات کالا
- کالاهای خاص نظامی با تایید وزیر دفاع و کالاهای خاص سازمان انرژی اتمی با تاییدیه سازمان انرژی اتمی
- کالاهای همراه مسافر در حد آئین نامه مقررات صادرات و واردات و طبق فهرست وزارت صمت
- کالای وارده از طریق پست در حد آئین نامه مقررات صادرات و واردات
- نمونه تجاری و تولیدی در حد آئین نامه مقررات صادرات و واردات
- نمونه کالا جهت عرضه در کلیه نمایشگاه‌های بین المللی (ورود موقت)
مدت زمان ماندگاری کالا در گمرک
کالاها به منظور ترخیص از گمرک، جهت تهیه و بررسی اسناد و تکمیل مراحل مربوط به ترخیص، مدت زمانی در گمرک توقف دارند. حداکثر زمان توقف کالا پس از تاریخ اظهارنامه اجمالی، چهار ماه است. این زمان در فرودگاه‌های کشور پس از دو ماه است. بعد از تاریخ مشخص شده، کالاها متروکه محسوب می‌شوند.
باید توجه داشت که کالا به محض ورود به انبار گمرک، شامل هزینه انبارداری می‌گردد. چنانچه کالا در کانتینر نگهداری شود، پس از اتمام فری تایم، هزینه دموراژ نیز اعمال خواهد شد. در این مدت زمان، اظهارکننده باید امور تشریفات قطعی گمرکی و مسئولیت‌هایی که بر عهده دارد را انجام دهد؛ در غیر این صورت کالا متروکه محسوب خواهد شد. همچنین با صدور ترخیص سند کالا، اگر بار از انبار خارج نشود، شامل مقررات کالای متروکه می‌شود. چنانچه در مدت زمان تعیین شده، کالا ترخیص نشود و صاحب کالا دلیل موجهی داشته باشد، تا ۴ ماه دیگر نیز تمدید خواهد شد. هزینه بعدی در چهار ماه دوم باید توسط صاحب کالا پرداخت گردد.
با توجه به پیچیدگی مراحل ترخیص کالا از گمرک، تغییر قوانین گمرک و تغییر برخی مراحل واردات و صادرات، بازرگانان باید از اطلاعات کافی و اخبار به روز مطلع باشند و به یک شرکت ترخیص کالای معتبر درخواست همکاری بدهند. با توجه به گستردگی و پیچیدگی مطالب توصیه می‌کنیم با مشاوران و کارشناسان این حوزه در شرکت جی تی جی در ارتباط باشید.
سوالات متداول حوزه ترخیص کالا چیست؟
- کدام کالاها بدون ثبت سفارش قابل ترخیص هستند؟
کالای همراه مسافر، کالای وارده از طریق پست و نمونه تجاری و تولیدی در حد آئین‌نامه مقررات صادرات و واردات
- ارزش سیف (CIF) چیست؟
بهای کالا در محل توافق شده در کشور مقصد است که از مجموع ارزش کالا به علاوه هزینه بسته بندی، بیمه و کرایه حمل تا بندر کشور مقصد تشکیل می‌شود.
- حمل یکسره چیست؟
به ورود کالا به کشور و انتقال آن به گمرک مقصد یا انبار واردکننده بدون تخلیه و تحویل در گمرک ورودی، حمل یکسره می‌گویند.