واردات کنجاله سویا
کنجاله سویا یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین اقلام خوراک دام و طیور در جهان است که نقش حیاتی در تأمین پروتئین و بهبود بهره‌وری صنایع دامپروری دارد. ایران به‌عنوان یکی از کشورهای مصرف‌کننده بزرگ این محصول، برای تأمین نیاز داخلی خود وابستگی بالایی به واردات کنجاله سویا دارد. در این مقاله جامع، به بررسی تمام ابعاد این موضوع از معرفی محصول تا فرآیند واردات، قوانین، چالش‌ها، فرصت‌ها و آینده آن خواهیم پرداخت.
معرفی کنجاله سویا و کاربردهای آن
کنجاله سویا محصول فرعی فرآیند روغن‌گیری از دانه سویا است. پس از استخراج روغن خام، ماده‌ای به‌صورت کیک یا پودر باقی می‌ماند که به آن کنجاله گفته می‌شود. این ماده به دلیل دارا بودن سطح بالای پروتئین خام (معمولاً بین ۴۰ تا ۴۸ درصد)، اسیدهای آمینه ضروری و انرژی متابولیسمی مناسب، یکی از بهترین منابع خوراکی برای دام، طیور و حتی آبزیان محسوب می‌شود.
ترکیبات اصلی کنجاله سویا
کنجاله سویا شامل اجزای متنوعی است که هر کدام نقش مهمی در ارزش تغذیه‌ای آن دارند:
-
پروتئین خام (۴۰–۴۸ درصد): اصلی‌ترین دلیل استفاده از کنجاله سویا در خوراک دام.
-
اسیدهای آمینه ضروری: به‌ویژه لیزین و متیونین که برای رشد عضلات و تولید تخم‌مرغ ضروری هستند.
-
فیبر خام (۳–۷ درصد): باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش در نشخوارکنندگان می‌شود.
-
انرژی قابل متابولیسم: به دلیل باقی‌ماندن مقدار کمی روغن در کنجاله.
-
مواد معدنی و ویتامین‌ها: مانند فسفر و ویتامین E.
نقش کنجاله سویا در تغذیه دام و طیور
-
دام سنگین (گاو و گوسفند): استفاده از کنجاله سویا موجب افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت گوشت می‌شود.
-
طیور (مرغ گوشتی و تخم‌گذار): یکی از پایه‌های اصلی جیره غذایی طیور است و نقش مهمی در افزایش سرعت رشد و تولید تخم‌مرغ دارد.
-
آبزیان: در خوراک ماهیان پرورشی به‌ویژه قزل‌آلا و کپور استفاده می‌شود و به رشد سریع و افزایش ضریب تبدیل غذایی کمک می‌کند.
-
صنایع وابسته: برخی صنایع تولید مکمل‌های غذایی انسانی نیز از پروتئین سویا استفاده می‌کنند.
چرا کنجاله سویا این‌قدر اهمیت دارد؟
-
قیمت آن نسبت به منابع پروتئینی حیوانی (مانند پودر ماهی) بسیار پایین‌تر است.
-
در دسترس بودن جهانی و حجم بالای تجارت آن، باعث شده یکی از مطمئن‌ترین منابع خوراکی محسوب شود.
-
قابلیت ترکیب آسان با سایر نهاده‌های دامی مثل ذرت، سبوس و جو دارد.
در نتیجه، کنجاله سویا نه‌تنها یک ماده خوراکی بلکه یک استراتژی اقتصادی برای پایداری تولید محصولات دامی محسوب می‌شود.
وضعیت جهانی تولید و تجارت کنجاله سویا
بازار جهانی کنجاله سویا بسیار پویا و رقابتی است. کشورهایی مانند ایالات متحده، برزیل و آرژانتین بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول به شمار می‌روند و با صادرات میلیون‌ها تُن کنجاله در سال، تأمین‌کننده اصلی نیاز کشورهای واردکننده هستند.
بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان جهان
-
برزیل: با داشتن زمین‌های وسیع کشاورزی و فناوری پیشرفته، برزیل به یکی از قطب‌های اصلی تولید و صادرات کنجاله سویا تبدیل شده است.
-
ایالات متحده آمریکا: علاوه بر تولید دانه سویا، بخش زیادی از کنجاله آن به بازارهای آسیایی صادر می‌شود.
-
آرژانتین: به دلیل داشتن صنایع روغن‌کشی پیشرفته، یکی از تأمین‌کنندگان اصلی کنجاله سویا در جهان است.
کشورهای واردکننده اصلی
-
چین: بزرگ‌ترین واردکننده دانه و کنجاله سویا در جهان برای تأمین خوراک دام و طیور.
-
اتحادیه اروپا: برای صنایع مرغداری و دامپروری خود سالانه میلیون‌ها تُن کنجاله وارد می‌کند.
-
کشورهای خاورمیانه و ایران: به دلیل کمبود تولید داخلی، بخش زیادی از نیاز خود را از طریق واردات تأمین می‌کنند.
این آمارها نشان می‌دهد که کنجاله سویا نه‌تنها یک کالای استراتژیک برای تغذیه حیوانات بلکه یک ابزار ژئوپلیتیک در تجارت جهانی کشاورزی نیز محسوب می‌شود.
اهمیت واردات کنجاله سویا برای ایران
ایران به‌عنوان کشوری که بخش بزرگی از اقتصاد و امنیت غذایی آن بر پایه تولیدات دامی و صنایع وابسته قرار دارد، همواره با چالش تأمین نهاده‌های خوراکی مواجه بوده است. کنجاله سویا در این میان جایگاه ویژه‌ای دارد، زیرا یکی از ارکان اصلی جیره غذایی طیور و دام به شمار می‌رود. به همین دلیل، واردات کنجاله سویا نه تنها یک فعالیت تجاری بلکه یک ضرورت استراتژیک برای امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود.
جایگاه ایران در مصرف خوراک دام
-
طبق آمار رسمی، صنعت دامپروری و مرغداری ایران سالانه بیش از ۱۸ میلیون تُن انواع نهاده‌های خوراکی مصرف می‌کند.
-
در این میان، کنجاله سویا به دلیل ارزش پروتئینی بالا، سهمی معادل ۲ تا ۲/۵ میلیون تُن را به خود اختصاص داده است.
-
مصرف بالای گوشت مرغ و تخم‌مرغ در سبد غذایی خانوارهای ایرانی، تقاضا برای این نهاده را به‌شدت افزایش داده است.
این آمار نشان می‌دهد که بدون دسترسی پایدار به کنجاله سویا، تولید محصولات پروتئینی در کشور با بحران جدی مواجه می‌شود.
دلایل وابستگی ایران به واردات کنجاله سویا
-
کمبود تولید داخلی دانه سویا: سطح زیر کشت سویا در ایران محدود است و بخش زیادی از دانه‌های تولیدی به‌طور مستقیم برای روغن‌کشی مصرف می‌شود.
-
شرایط آب‌وهوایی: تولید گسترده دانه سویا نیازمند اقلیم‌های خاص و منابع آب فراوان است، در حالی‌که ایران با بحران کم‌آبی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
-
فقدان صنایع روغن‌کشی گسترده: توان فرآوری داخلی به اندازه نیاز بازار نیست، بنابراین وابستگی به واردات بیشتر می‌شود.
-
افزایش مصرف سرانه پروتئین: با تغییر الگوی غذایی مردم، تقاضا برای گوشت مرغ و لبنیات افزایش یافته و این موضوع نیاز به خوراک باکیفیت را بیشتر کرده است.
آثار واردات کنجاله سویا بر اقتصاد کشور
-
ثبات تولید: واردات پایدار این محصول موجب استمرار تولید در مرغداری‌ها و دامداری‌ها می‌شود.
-
کنترل قیمت بازار: دسترسی به نهاده‌های دامی باعث می‌شود قیمت گوشت، مرغ و لبنیات کمتر دچار نوسان شدید شود.
-
اشتغال غیرمستقیم: ادامه فعالیت صنایع وابسته مثل کشتارگاه‌ها، کارخانجات لبنیات و فرآوری گوشت وابسته به تأمین کنجاله سویا است.
ارتباط واردات کنجاله سویا با امنیت غذایی
امنیت غذایی یکی از شاخص‌های کلیدی توسعه پایدار است. هر گونه اختلال در تأمین کنجاله سویا می‌تواند:
-
کاهش تولید داخلی گوشت و مرغ را به دنبال داشته باشد.
-
موجب افزایش شدید قیمت محصولات پروتئینی در بازار شود.
-
فشار اقتصادی بیشتری بر خانوارها به‌ویژه اقشار کم‌درآمد وارد کند.
به همین دلیل، دولت‌ها معمولاً واردات این محصول را در اولویت قرار می‌دهند و حتی در شرایط محدودیت ارزی، برای آن ارز ترجیحی یا نیمایی اختصاص داده می‌شود.
فرآیند واردات کنجاله سویا
واردات کنجاله سویا در ایران فرآیندی چندمرحله‌ای دارد که هم توسط بخش خصوصی و هم توسط نهادهای دولتی پیگیری می‌شود. این فرآیند از مرحله ثبت سفارش تا ترخیص کالا در گمرک شامل گام‌های زیر است:
ثبت سفارش و اخذ مجوزها
-
ثبت در سامانه جامع تجارت: شرکت واردکننده باید درخواست خود را در این سامانه ثبت کند.
-
اخذ مجوز وزارت صمت: وزارت صنعت، معدن و تجارت سهمیه وارداتی را بر اساس نیاز بازار و ارز تخصیص می‌دهد.
-
تأییدیه سازمان دامپزشکی: برای اطمینان از سلامت و کیفیت محصول، مجوز بهداشتی لازم است.
-
تخصیص ارز توسط بانک مرکزی: واردکننده باید منابع ارزی موردنیاز را از طریق بانک عامل دریافت کند.
حمل‌ونقل و ترخیص از گمرک
-
روش‌های حمل: عمدتاً واردات کنجاله سویا از طریق حمل‌ونقل دریایی انجام می‌شود. بنادر جنوبی ایران مانند امام خمینی، شهید رجایی و بوشهر اصلی‌ترین مبادی ورود هستند.
-
مراحل ترخیص: پس از ورود کالا، نمونه‌برداری و آزمایش‌های بهداشتی انجام شده و سپس کالا ترخیص می‌شود.
-
زمان‌بندی: کل فرآیند از ثبت سفارش تا ترخیص می‌تواند بین ۲ تا ۴ ماه طول بکشد.
قوانین و مقررات واردات کنجاله سویا
واردات کنجاله سویا در ایران تابع مجموعه‌ای از قوانین گمرکی، استانداردهای بهداشتی و ضوابط دولتی است. رعایت این قوانین برای هر واردکننده الزامی بوده و تخطی از آن‌ها می‌تواند منجر به جریمه، توقیف کالا یا حتی ممنوعیت فعالیت شود.
تعرفه‌های گمرکی و هزینه‌های جانبی
یکی از مهم‌ترین موضوعات در واردات، تعرفه گمرکی یا همان میزان حقوق و عوارضی است که واردکننده باید به دولت بپردازد.
-
تعرفه واردات کنجاله سویا معمولاً در دسته نهاده‌های اساسی کشاورزی قرار می‌گیرد و نرخ آن نسبت به کالاهای لوکس یا غیرضروری پایین‌تر است.
-
علاوه بر تعرفه، هزینه‌هایی همچون انبارداری در گمرک، آزمایش‌های کنترل کیفی، بارگیری و حمل داخلی نیز به مجموع هزینه‌های واردکننده اضافه می‌شود.
-
دولت گاهی برای حمایت از مصرف‌کننده نهایی، بخشی از این هزینه‌ها را با یارانه ارزی جبران می‌کند.
این تعرفه‌ها در هر سال ممکن است بر اساس سیاست‌های کلان اقتصادی و وضعیت ذخایر ارزی کشور تغییر کند.
استانداردهای کیفی و بهداشتی
کنجاله سویا به‌عنوان یک محصول خوراکی دامی، باید استانداردهای مشخصی را از نظر کیفیت و سلامت داشته باشد. در ایران سازمان دامپزشکی و سازمان ملی استاندارد مسئول نظارت بر این بخش هستند.
مواردی که در آزمایش‌های کنترل کیفیت بررسی می‌شوند عبارت‌اند از:
-
میزان پروتئین خام: معمولاً باید بیش از ۴۰ درصد باشد.
-
سطح آلودگی قارچی (مایکوتوکسین‌ها): وجود سموم قارچی مانند آفلاتوکسین می‌تواند برای دام‌ها و حتی انسان خطرناک باشد.
-
باقی‌مانده رطوبت: نباید از حد مجاز بیشتر باشد چون باعث کپک‌زدگی می‌شود.
-
باقی‌مانده روغن: میزان بالای روغن ممکن است نشان‌دهنده فرآیند ناقص روغن‌کشی باشد.
-
عدم وجود ناخالصی‌های خارجی: مثل شن، خاک یا بقایای غیرخوراکی.
هر محموله وارداتی قبل از ترخیص از گمرک توسط کارشناسان مورد نمونه‌برداری و آزمایش قرار می‌گیرد. در صورت تأیید، مجوز ورود به بازار داخلی صادر می‌شود.
نقش نهادهای دولتی در تنظیم بازار
-
وزارت جهاد کشاورزی: تعیین میزان نیاز سالانه و مدیریت توزیع نهاده‌ها بین دامداری‌ها.
-
وزارت صمت: مسئول ثبت سفارش و مدیریت سهمیه واردات.
-
بانک مرکزی: تأمین و تخصیص ارز موردنیاز برای خریدهای خارجی.
-
سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان: نظارت بر قیمت‌گذاری و جلوگیری از گران‌فروشی.
این هماهنگی میان نهادها تضمین می‌کند که کنجاله سویا به‌عنوان یک نهاده استراتژیک با کمترین اختلال وارد کشور شود.
چالش‌ها و مشکلات واردات کنجاله سویا
اگرچه واردات کنجاله سویا برای ایران حیاتی است، اما این فرآیند با مشکلات متعددی مواجه است که گاهی موجب افزایش قیمت، تأخیر در تأمین و نارضایتی مصرف‌کنندگان می‌شود.
مشکلات تأمین ارز و انتقال پول
یکی از بزرگ‌ترین موانع واردکنندگان، مشکل دسترسی به ارز خارجی است. به دلیل تحریم‌های بانکی و محدودیت‌های بین‌المللی، انتقال پول به فروشندگان خارجی با دشواری‌های زیادی همراه است.
-
واردکنندگان اغلب مجبورند از طریق واسطه‌ها یا صرافی‌ها اقدام کنند که هزینه‌های اضافی ایجاد می‌کند.
-
تغییر نرخ ارز در بازار آزاد و نیمایی باعث می‌شود قیمت تمام‌شده کنجاله سویا به‌طور ناگهانی افزایش یابد.
-
تأخیر در تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی گاهی منجر به معطلی چندماهه محموله‌ها می‌شود.
موانع حمل‌ونقل و لجستیک
-
محدودیت‌های ناشی از تحریم صنعت کشتیرانی ایران باعث شده بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی از همکاری با ایران خودداری کنند.
-
هزینه حمل‌ونقل دریایی به دلیل کمبود کشتی‌های در دسترس افزایش یافته است.
-
مشکلات زیرساختی در بنادر ایران (مانند ازدحام در بندر امام خمینی) نیز روند تخلیه و ترخیص را کند می‌کند.
نوسان قیمت جهانی
قیمت کنجاله سویا در بازار جهانی تحت‌تأثیر عواملی همچون تغییرات تولید در برزیل و آمریکا، شرایط آب‌وهوایی (مانند خشکسالی) و سیاست‌های تجاری چین مرتباً دچار نوسان می‌شود. این موضوع بر واردات ایران نیز اثر مستقیم دارد.
فرصت‌ها و مزایای واردات کنجاله سویا
اگرچه واردات کنجاله سویا همواره با چالش‌هایی مانند وابستگی ارزی و مشکلات لجستیکی همراه بوده است، اما مزایای این واردات به‌قدری چشمگیر است که دولت و بخش خصوصی همچنان آن را یکی از اولویت‌های اصلی تأمین امنیت غذایی کشور می‌دانند.
اثر بر صنعت دامپروری
-
افزایش بهره‌وری تولید: وجود یک منبع پروتئینی باکیفیت در جیره غذایی، باعث رشد سریع‌تر دام و طیور می‌شود.
-
بهبود کیفیت محصولات: مصرف کنجاله سویا موجب افزایش کیفیت گوشت، مرغ و لبنیات می‌گردد.
-
کاهش ضریب تبدیل غذایی: دام و طیور برای تولید یک کیلوگرم گوشت یا تخم‌مرغ، نهاده کمتری مصرف می‌کنند و این باعث کاهش هزینه‌های تولید می‌شود.
-
پایداری تولید: با واردات پایدار کنجاله سویا، خطر کمبود نهاده و تعطیلی مرغداری‌ها یا دامداری‌ها به حداقل می‌رسد.
اثرات اقتصادی کلان
-
کنترل قیمت بازار: دسترسی منظم به کنجاله سویا موجب ثبات نسبی قیمت مرغ و گوشت در بازار داخلی می‌شود.
-
افزایش امنیت غذایی: مردم به منابع پروتئینی ارزان‌تر و در دسترس‌تر دست می‌یابند.
-
جلوگیری از واردات گوشت: اگر خوراک کافی در کشور فراهم نباشد، تولید گوشت کاهش یافته و دولت مجبور به واردات گوشت می‌شود که هزینه‌های بیشتری در پی دارد.
-
اشتغال‌زایی غیرمستقیم: هزاران نفر در زنجیره دامپروری، کشتارگاه‌ها، صنایع لبنی و کارخانجات خوراک دام به صورت غیرمستقیم از واردات کنجاله سویا منتفع می‌شوند.
اثرات اجتماعی و رفاهی
-
دسترسی خانوارها به غذای ارزان‌تر: واردات این محصول به‌طور غیرمستقیم باعث کاهش فشار تورمی بر اقشار متوسط و کم‌درآمد می‌شود.
-
افزایش اعتماد عمومی: ثبات در عرضه محصولات پروتئینی به مردم نشان می‌دهد که دولت در مدیریت امنیت غذایی توانمند است.
فرصت برای بخش خصوصی
-
واردات کنجاله سویا برای شرکت‌های بازرگانی فرصتی برای گسترش فعالیت‌های تجاری و ایجاد سود پایدار فراهم می‌کند.
-
برخی واردکنندگان در کنار تأمین داخلی، با صادرات مجدد یا فروش منطقه‌ای نیز به سود بیشتری دست می‌یابند.
-
با توجه به نیاز دائمی بازار، این حوزه یکی از پایدارترین زمینه‌های سرمایه‌گذاری در تجارت خارجی ایران است.
جایگزین‌های احتمالی برای کنجاله سویا
با وجود اهمیت بالای کنجاله سویا، همواره این سؤال مطرح است که آیا می‌توان جایگزین‌هایی برای آن پیدا کرد تا وابستگی کشور به واردات کاهش یابد؟
کنجاله کلزا، آفتابگردان و پنبه‌دانه
-
کنجاله کلزا (Rapeseed Meal):
-
پروتئین بالایی دارد، اما وجود ترکیبات ضدتغذیه‌ای مانند گلوکوزینولات مصرف آن را محدود می‌کند.
-
-
کنجاله آفتابگردان (Sunflower Meal):
-
از نظر فیبر بالا است، اما میزان پروتئین آن کمتر از کنجاله سویا می‌باشد.
-
-
کنجاله پنبه‌دانه (Cottonseed Meal):
-
برای نشخوارکنندگان مناسب است ولی وجود ماده‌ای به نام گوسیپول مصرف گسترده آن را محدود می‌کند.
-
ظرفیت تولید داخلی جایگزین‌ها
-
ایران ظرفیت قابل توجهی در کشت کلزا و آفتابگردان دارد، اما میزان تولید کنجاله حاصل از این دانه‌ها در مقایسه با نیاز بازار بسیار پایین است.
-
حتی در صورت افزایش کشت، باز هم این محصولات نمی‌توانند به‌طور کامل جایگزین کنجاله سویا شوند و تنها می‌توانند نقش مکمل داشته باشند.
جمع‌بندی جایگزین‌ها
با وجود تلاش‌ها برای توسعه منابع داخلی، هیچ‌کدام از جایگزین‌ها هنوز توان رقابت کامل با کنجاله سویا را ندارند. دلیل اصلی آن توازن مطلوب بین پروتئین، انرژی و قابلیت هضم سویا است که باعث می‌شود همچنان بهترین گزینه برای خوراک دام و طیور باشد.
آینده واردات کنجاله سویا در ایران
با توجه به روند رو به رشد مصرف گوشت مرغ، گوشت قرمز و لبنیات در ایران، به نظر می‌رسد وابستگی به واردات کنجاله سویا در سال‌های آینده همچنان ادامه داشته باشد. هرچند دولت و بخش خصوصی تلاش‌هایی برای توسعه کشت دانه‌های روغنی و جایگزین‌ها آغاز کرده‌اند، اما این اقدامات در کوتاه‌مدت پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود.
سیاست‌های دولت و خودکفایی
-
برنامه‌هایی برای افزایش کشت سویا در استان‌های شمالی مانند گلستان و مازندران در دست اجراست.
-
حمایت‌های یارانه‌ای برای واردات نهاده‌های دامی همچنان ادامه خواهد داشت تا از جهش قیمت مرغ و گوشت جلوگیری شود.
نقش بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری
-
شرکت‌های بازرگانی می‌توانند با ایجاد زنجیره‌های تأمین پایدار و همکاری با تولیدکنندگان خارجی، امنیت واردات را تضمین کنند.
-
سرمایه‌گذاری در صنایع روغن‌کشی داخلی می‌تواند بخشی از نیاز به واردات کنجاله را کاهش دهد.
در مجموع، آینده واردات کنجاله سویا در ایران به سیاست‌های کلان اقتصادی، شرایط ارزی و همکاری بین‌المللی بستگی دارد.
نتیجه‌گیری
کنجاله سویا یکی از کلیدی‌ترین نهاده‌های دامی در جهان و ایران است. واردات کنجاله سویا نقشی حیاتی در تضمین امنیت غذایی، ثبات تولید دامپروری و کنترل قیمت بازار دارد. هرچند مشکلاتی مانند محدودیت ارزی، تحریم‌ها و نوسانات قیمت جهانی وجود دارد، اما مزایای این واردات به‌قدری زیاد است که هم دولت و هم بخش خصوصی آن را در اولویت قرار داده‌اند.
راهکارهای بلندمدت برای کاهش وابستگی شامل توسعه کشت دانه‌های روغنی داخلی، سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری و استفاده از جایگزین‌هاست. اما در کوتاه‌مدت، واردات همچنان ستون اصلی تأمین این نهاده باقی خواهد ماند.
سوالات متداول (FAQ) درباره واردات کنجاله سویا
۱. کنجاله سویا چیست و چرا واردات آن اهمیت دارد؟
کنجاله سویا محصول جانبی روغن‌گیری از دانه سویا است که پروتئین بالایی دارد. به دلیل نقش حیاتی آن در تغذیه دام و طیور، واردات این محصول برای امنیت غذایی کشور بسیار ضروری است.
۲. ایران سالانه چه مقدار کنجاله سویا وارد می‌کند؟
بر اساس آمارهای رسمی، ایران سالانه حدود ۲ تا ۲/۵ میلیون تُن کنجاله سویا وارد می‌کند تا نیاز مرغداری‌ها و دامداری‌ها را تأمین نماید.
۳. واردات کنجاله سویا از کدام کشورها انجام می‌شود؟
بیشترین واردات ایران از برزیل، آرژانتین و بعضاً هند انجام می‌شود. مسیرهای حمل نیز عمدتاً دریایی و از طریق بنادر جنوبی کشور است.
۴. مهم‌ترین چالش‌های واردات کنجاله سویا در ایران چیست؟
مهم‌ترین مشکلات شامل تحریم‌ها، تأمین ارز، نوسانات قیمت جهانی، و محدودیت‌های حمل‌ونقل دریایی است.
۵. آیا جایگزینی برای کنجاله سویا وجود دارد؟
بله، کنجاله کلزا، آفتابگردان و پنبه‌دانه می‌توانند به‌عنوان مکمل استفاده شوند، اما هنوز هیچ‌کدام از آن‌ها توان رقابت کامل با کنجاله سویا را ندارند.
۶. آینده واردات کنجاله سویا در ایران چگونه است؟
وابستگی ایران به واردات در کوتاه‌مدت ادامه خواهد داشت، اما در بلندمدت با توسعه کشت داخلی و سرمایه‌گذاری در صنایع روغن‌کشی، بخشی از این نیاز قابل جایگزینی است.
